kara umowna

W celu ochrony wierzyciela stworzona została instytucja prawa zobowiązań, którą jest właśnie kara umowna. Sporządzana jest ona jako klauzula, którą umieścić można w umowie cywilnoprawnej. W sytuacji, w której któraś ze stron nie dotrzyma warunków umowy jest ona zobowiązana do zapłaty ustalonej wcześniej kwoty. Co na temat kary umownej warto wiedzieć? Jaką pełni ona funkcję i w jakich sytuacjach jest ona wykorzystywana? Odpowiadamy w artykule!

Kara umowna w polskim prawie

W Polsce kara umowna uregulowana jest przepisami Kodeksu cywilnego. Artykuł 483 § 1 stanowi, że “Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy”. Co więcej, zgodnie z drugim paragrafem “Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej.”

Z kolei, według art. 484 § 1 “W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły”.

Co o karze umownej warto wiedzieć?

Instytucja ta ma charakter prewencyjno-represyjny, co oznacza, że nie jest ona zamienna do spełnienia warunków umowy, ma bowiem za zadanie motywować do spełnienia świadczenia, a nie stanowić jego ekwiwalent. Klauzula ta stosowana jest wyłącznie w przypadku zobowiązań niepieniężnych – opóźnienie w spełnieniu świadczeń pieniężnych skutkuje naliczeniem odsetek za zwłokę.

Kara umowna – rodzaje

Karę umowną podzielić można na różne jej rodzaje, a w jednej umowie zamieścić można przepisy dotyczące kilku rodzajów kar. Ich stosowanie może zależeć od tego, czy np. umowy nie wykonano z powodu opóźnienia, nienależytego wykonania lub niewykonania. Instytucję tą podzielić można na:

  • karę umowną wyłączną – jest ona najczęściej stosowana, polega na ustaleniu kwoty, którą zapisano jako karę umowną i niezależnie od sytuacji czy wielkości poniesionych strat to właśnie tę kwotę należy wypłacić wierzycielowi. Jej wysokość określana jest jako konkretna kwota lub umówiony procent wartości.
  • karę umowną zaliczaną – w przypadku jej zastosowania w przypadku niewypełnienia warunków umowy oprócz umówionej kary można również dochodzić uzupełniającego odszkodowania do wysokości powstałej szkody. Aby uzyskać odszkodowanie osoba, która ucierpiała powinna udowodnić wysokość doznanej szkody.
  • karę alternatywną – pozwala wierzycielowi wybrać między dochodzeniem roszczenia o zapłatę kary umownej i roszczeniem odszkodowawczym na zasadach ogólnych.
  • karę kumulatywną – czyli klauzulę, która wykorzystywana jest w rzeczywistości najrzadziej. W jej przypadku wierzyciel może dochodzić zarówno odszkodowania na zasadach ogólnych, jak i ustalonej kary umownej, niezależnie od wysokości poniesionej szkody.

Wysokość kary umownej

Kwota, która stanowi karę umowną zależna jest od uzgodnień stron i ich uzgodnień, nie zaś od rozmiaru szkody, jaką poniosła strona. Roszczenie powstaje z chwilą wystąpienia po stronie wierzyciela szkody, udowodnienie więc, że szkoda nie powstała, jest równoznaczne z wykazaniem, że nie zaistniały okoliczności uzasadniające zapłatę kary. Co więcej, na temat wysokości kary umownej wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 9 lutego 2005 r. Można uznać ją za rażąco wygórowaną, jeśli jest ona zbliżona do wysokości zobowiązania, które wykonano z opóźnieniem. Jeśli dłużnik natomiast nie wykonał danego świadczenia w ogóle, możliwe jest zasądzenie jej w tej wysokości.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here